Afgelopen donderdag 4 juni reisde ik in alle vroegte naar het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. Daar werden die ochtend de eerste wijnstokken geplant van wat op termijn een (deels) ommuurde biologische wijngaard wordt. Onder het toeziend oog van wijnmaker Adam Dijkstra van De Colonjes en initiatiefnemer Henk Oost, beheerder van de wijngaard op landgoed Mariëndaal, gingen de eerste stokken de grond in. In totaal komen er voorlopig vijftig stokken souvignier gris. Voor de toekomst komen er mogelijk nog een aantal historische klassieke druivenrassen.
Met het aanplanten van deze wijngaard gaan het Nederlands Openluchtmuseum en Geldersch Landschap & Kasteelen (GLK) een langdurige en duurzame samenwerking aan om kennis uit te wisselen over de (geschiedenis van) de wijnbouw in Nederland. En ondergetekende deelt natuurlijk graag haar onderzoeksresultaten met zo’n prachtig project. Het hertogdom Gelre kende net als veel andere delen van het huidige Nederland in de middeleeuwen ook ‘wijngaarden’, waaronder die bij kasteel Rosendael, nu beheerd door GLK. Voor het Openluchtmuseum is echter vooralsnog de moderne wijnbouw, nu ruim vijftig jaar geleden in Limburg begonnen, aanleiding om de stokken aan te planten.
Operationeel directeur van het Nederlands Openluchtmuseum Joop Bergevoet: “Als museum van het alledaagse leven brengen wij de verhalen uit het verleden tot leven en geven ze door. Dat hebben wij gemeenschappelijk met Geldersch Landschap & Kasteelen. Door vandaag samen de eerste wijnstokken te planten vertellen we het verhaal van de rijke geschiedenis van wijnbouw in dit gebied. De kennis uit het verleden en het heden wordt gebruikt om in de toekomst duurzaam te produceren.”
Meer dan vijftig jaar wijnbouw in Nederland
Vanaf de jaren zeventig van de twintigste eeuw is wijnbouw terug op Nederlandse bodem. Tot in de middeleeuwen waren wijnstokken aangeplant op Nederlands grondgebied in de nabijheid van kloosters, kastelen en op landgoederen. Waardoor de wijnbouw leek te verdwenen, is nu onderwerp van mijn onderzoek. Onze wijnbouwtraditie is daarmee relatief jong en niet gebaseerd op eeuwenlange ervaring, zoals in Frankrijk of Duitsland. Veel Nederlandse wijnbouwers kiezen pragmatisch voor druivenrassen die het best gedijen in hun regio en zetten in op duurzaam bodemgebruik. Henk Oost van Wijngoed Mariëndaal en initiatiefnemer van het project in het Openluchtmuseum: “We hebben hier gekozen voor souvignier gris, een van de nieuwste druivenrassen die in Nederland worden aangeplant. In eerste instantie vijftig stokken, die op moderne manier zullen worden gesnoeid en geleid. Dat wordt in de komende periode langzaam uitgebreid. Ook hopen we nog een stenen muur te gaan bouwen waarlangs druiven geleid kunnen worden. Naar verwachting worden in 2023 de eerste wijnen uit het Openluchtmuseum geproduceerd.” Voor die wijnen en ander technisch advies is Adam Dijkstra bij het project betrokken.
Wijnbouw tegen verdroging van (landbouw)grond
De laatste jaren valt er naar verhouding steeds minder regen wat, met name in Oost-Nederland, leidt tot een droge en verschraalde bodem. Biologische wijnbouw met permanente bodemvergroening draagt bij aan het stabiliseren van de waterhuishouding in de bodem en helpt verdroging van landbouwgrond tegen te gaan. Het verhoogt de bodemdiversiteit en houdt het bodemleven actief. De permanente vergroening gaat zo erosie tegen en verlaagt tevens de bodemtemperatuur aanmerkelijk. Peter van den Tweel, directeur van Geldersch Landschap & Kasteelen over het project: “Dit past heel goed in onze missie. Samen met onze partners (pachters), waar Wijngoed Mariëndaal er één van is, zien wij het als onze taak om de grond op een duurzame wijze te beheren en zo op een verantwoorde manier te behouden voor de generaties na ons. Wij laten het natuurlijke en culturele erfgoed onder de mensen leven en geven het door. In deze mooie samenwerking met het Openluchtmuseum en Wijngoed Mariëndaal maken wij de geschiedenis van de wijnbouw in Nederland tastbaar voor publiek, met een duidelijke verbinding naar het heden.”
Nadat de beide directeuren de eerste stokken hadden geplant, mocht ik met behulp van een grondboor ook een souvignier gris de grond in helpen. Geeft toch wel een goed gevoel, dat er nu in het Nederlands Openluchtmuseum een wijnstok staat die ik zelf geplant heb. Binnenkort snel maar weer eens gaan kijken…
