Binnenkort lanceren Manon Henzen en ik ons boekje Borreltijd!, waarin 10 historische hapjes en 10 historische drankjes. Wat op zal vallen in het boekje is dat er best veel zoetigheden in staan. Wij zijn zo gewend aan zoete hapjes bij de thee en hartige hapjes bij de borrel, dat dit misschien even wennen zal zijn.
Maar dat de overgang van theetijd naar borreltijd een vloeiende is, vond ik laatst nog eens bevestigd in een boekje met de prachtige titel Joyeuse terugkeer van het theeuurtje, geschreven in 1946 door Ria Steenbergen. Het boekje is er een uit een reeks, met eveneens schitterende titels als Culinair wel en wee van den man die er op uittrekt, American Milkbar thuis, met ijselijke bijzonderheden en Groot Slem voor uw Bridge Drive. Je kunt je heel wat voorstellen bij dergelijke titels…
Tekenend voor de tijd waarin het boekje ontstond, is het voorwoord. Daarin bedankt de schrijfster het Voorlichtingsbureau van de Voedingsraad in Den Haag voor het testen van de recepten. Zelf kon Steenbergen niet aan de benodigde ingrediënten komen, blijkbaar, want zij schrijft: ‘In de moeilijke tijd, waarin deze boekjes geschreven werden, was experimenteren schier onmogelijk’. In 1946 was de oorlog nog maar een jaar afgelopen en was veel voedsel nog op de bon. Overigens schreef ze het boekje om huismoeders aan te sporen het theemoment rond vier uur aan te kleden met wat substantiëler voedsel. ‘En de winst? Meer gezelligheid, een gezonde eetlust, die door zo’n lekkernijtje alleen geprikkeld wordt en bij het avondmaal heus niet bedorven is.’ Ik proef hier toch sterk het promoten van de gezinswaarden in, in deze wederopbouw tijd.
Terug naar de overgang van het ‘joyeuse theeuurtje’ naar borreltijd. In de Inleiding geeft Steenbergen een korte schets van de geschiedenis van het thee-drinken en schijft ze het volgende:
‘Eindelijk werd men van de vele kopjes thee toch wel een beetje flauw. Geen wonder, als men bedenkt, dat een dertig of veertigtal kopjes op één middag niet tot de zeldzaamheden behoorden. Men begon naar iets hartigers te verlangen. Daarom liet de gastvrouw de afzakkertjes ten tonele verschijnen, in de vorm van een kom brandewijn met suiker en muscaat of rozijnen. Later kwamen de likeurtjes er bij te pas en werd het anijsje (de anisette) populair. Wilde men het wel eens goed doen, dan schonk men rijnwijn na de thee. Dit was het hoogtepunt van het partijtje; het maakte de tongen los en in een vrolijke stemming nam men afscheid om een brommerigen, verongelijkten man thuis te vinden.’
Theetijd en borreltijd lagen zo niet ver uit elkaar, net zoals dat in ons boekje Borreltijd! het geval zal zijn. Het boekje uit 1946 geeft recepten voor gebak, koek en ook voor hartige sandwiches, bijvoorbeeld met een paddenstoelensmeersel of een sardinepasta. Eerlijk gezegd vind ik onze hartige hapjes in Borreltijd! dan smakelijker. Wat denk je bijvoorbeeld van 18e-eeuwse kaassoezen, of van zalmpasteitjes uit het kookboek van mevrouw Rosande? Bij dit laatste hapje suggereren we je een heerlijke frisse sorbet van verjus! En als zoete lekkernijen vind je in Borreltijd! biscuitjes om in de wijn te dopen, of ananasbeignets bij de ‘Kardinaal’.
Nieuwsgierig geworden? Als je al een bestelling wilt plaatsen, kan dat. Via eet!verleden en bij mij, via een mailtje. Borreltijd! kost € 12,50 (excl. verzendkosten) en kan vanaf 20 oktober verzonden worden.
