Bij het doornemen van mijn vakantiefoto’s vandaag kwam ik nog een leuke tegen. Toepasselijk voor de voorbereiding op de decemberfeestdagen.
De foto is genomen op het parkeerterrein in St. Guilhem-le-Desert, een dorpje in de Languedoc en halteplaats op de middeleeuwse pelgrimsroute naar Santiago de Compostella. Een prachtig plaatsje, omgeven door indrukwekkende bergen. Het ligt niet ver van Aniane, waar het klooster woonplaats was van een bekende Benedictus die van belang was voor de regels van de gelijknamige orde. Ook was Aniane het moederklooster van dat in St. Guilhem. Een prachtige Romaanse kerk in het bergdorpje getuigt nog van die tijd.
Een link tussen middeleeuwen en moderne tijd werd gevormd door de reclame op de auto van bijgevoegde foto. Reclame voor hypocras, een drank die tot in de middeleeuwse stadsrekeningen van Utrecht voorkomt. In 1478/79 hield het stadsbestuur een etentje in Keyserrijc (nu onderdeel van het stadhuis) met de heer van Hoorn, de jonkheer van Brederode, de heer van Montfoort en heer Reyer van Broeckhusen. Wijn, ‘ypocras’ en was (voor kaarsen) werden genoteerd als uitgaven door de stedelijke kameraar (penningmeester). Na afloop van het diner werd er gedanst, met vrouwen.
Hypocras is een gekruide wijn die als volgt gemaakt werd: ‘neem 24 ons [1 ons is hier 30 gram] kaneel, 12 ons gember, 6 ons lange peper, 3 ons nootmuskaat en 3 ons kruidnagel, anderhalf ons kardemom of paradijskorrel en suiker. Laat dit alles samen met de wijn trekken. Als je rode wijn wilt hebben, gebruik dan lakmoes om te verven (!). Daarna het geheel door een zak (of schone doek) laten lopen, net zo lang tot de wijn helder is.’
Vrij vertaald uit: Ria Jansen-Sieben en Johanna Maria van Winter, De keuken van de late Middeleeuwen, Amsterdam 1989
Gekruide wijn komt nu nog voor in de vorm van bisschopswijn, Glühwein, mulled claret (Engeland) of glogg (Zweden). In Nederland is de gekruide bisschopswijn traditioneel met Sinterklaas verbonden, terwijl dat in andere landen meer met Kerst is. Gekruide wijn maken is niet moeilijk. Je kunt natuurlijk een fles of pak kant-en-klare bisschopswijn kopen. Ook dit is niet nieuw: rond 1900 stonden er in Utrechtse kranten advertenties voor flessen bisschopwijn: ‘Heerlijk is onze bisschopwijn, geheel gereed en f 0,60 de flesch’. In Duitsland kun je theezakjes met kruiden kopen die je in de verwarmde wijn moet hangen (Glühfix). Veel leuker is het natuurlijk om zelf bisschopswijn te maken. Je hebt nodig:
1 fles rode wijn, bijvoorbeeld een goede maar niet te dure ‘gewone’ Bordeaux.
100 gram suiker
2 pijpjes kaneel
3 kruidnagelen
schil van 1 citroen (zonder het wit)
2 citroenen in dunnen schijven
Doe de wijn en de suiker in een grote pan en verwarm dit tot alle suiker opgelost is. Voeg dan de citroenschil en de kruiden toe en breng alles tot het kookpunt. Haal dan de pan snel van het vuur en laat het geheel een paar uur staan. Voor het serveren: even opwarmen, zeven en opdienen. Glazen garneren met een citroenschijfje.